ΕΠΑΡΧΙΑ ΜΕΡΑΜΠΕΛΟΥ
Η επαρχία καλύπτει το βορειοδυτικό τμήμα του νομού και είναι στο μεγαλύτερο μέρος της ορεινή. Στην περιοχή της Νεάπολης-Λημνών και στον Άγιο Νικόλαο είναι οι μοναδικές μικρές πεδινές εκτάσεις της. Προϊόντα παραδοσιακά της επαρχίας είναι το λάδι, τα χαρούπια και τα αμύγδαλα.
Το όνομα της η επαρχία, όπως συνηθίζεται στην Κρήτη, το πήρε από το φρούριο Μίrabello, που ιδρύθηκε το 13. αϊ. στη θέση όπου σήμερα είναι η Νομαρχία στην πόλη του Αγίου Νικολάου, Τα όρια της επαρχίας είναι περίπου τα ίδια με της τούρμας και της καστελανίας Μεραμπέλου.
Στο Μεραμπέλο είναι η πρωτεύουσα του Νομού Άγιος Νικόλαος και η μικρή πόλη Νεάπολη, αλλά και το όμορφο παραδοσιακό κεφαλοχώρι Κριτσά.
Οι πιο σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι και ιστορικοί τόποι του Μεραμπέλου είναι οι πόλεις των ιστορικών χρόνων: Δρήρος, Όλους, Λατώ και Ίστρων, το μεσαιωνικό φρούριο της Σπιναλόγκας, το ιστορικό σπήλαιο της Μιλάτου, η Μονή Αρετίου και μερικές ακόμη μονές σήμερα διαλυμένες στο Πάνω Μεραμπέλο, καθώς και οι σπουδαίες βυζαντινές τοιχογραφημένες εκκλησίες στην Κριτσά και στον Άγιο Νικόλαο.
Στη Νεάπολη εδρεύει η επισκοπή Πέτρας, στην οποία υπάγονται οι επαρχίες Μεραμπέλου, Λασιθίου και Βιάννου.