ΔΡΗΡΟΣ
Η σημαντική αρχαία πόλη της κεντροανατολικής Κρήτης Δρήρος Βρίσκεται στο βουνό Καδηστός, 2 χλμ. ανατολικά από τη Νεάπολη. Ιδρύθηκε τον 12. αϊ. π.Χ. και άκμασε από τα Γεωμετρικά/Αρχαϊκά μέχρι και τα Ελληνιστικά χρόνια. Η ανασκαφή έγινε από το 1917 κ.ε. από Έλληνες (Ξανθουδίδη, Μαρινάτο) και Γάλλους αρχαιολόγους (Demargne, Van Effenterre)
Η πόλη έγινε γνωστή όταν στα 1855 ανακαλύφθηκε εκεί ένας πεσσός (αρχαία κύβρις) με επιγραφή του τέλους του 3. αϊ. π.Χ. στις τέσσερις πλευρές. Η επιγραφή περιλαμβάνει τον όρκο 180 εφήβων με την αφοσίωση προς την πόλη τους, το μίσος προς τους εχθρούς Μιλάτιους και Λύττιους και την πίστη προς τους συμμάχους Κνώσιους (η επιγραφή βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη).
Πρώιμα (μέσα 8. σι.) διαμορφώθηκε στο κέντρο της πόλης μια τετράγωνη πλατεία 30X40 μ. (η Αγορά) με 7 σειρές σκαλοπάτια-καθίσματα στα νότια, δυτικά και ανατολικά. Στα Ελληνιστικά χρόνια κατασκευάστηκε μια μεγάλη δεξαμενή στο κέντρο της, μέσα στην οποία βρέθηκαν επιγραφές που περιείχαν την πρωιμότερη νομοθεσία σε ελληνική πόλη, καθώς και μια δίγλωσση επιγραφή σε ετεοκρητική και ελληνική γλώσσα. Άλλο μνημείο που ανασκάφτηκε είναι το πρυτανείο της πόλης.
Το πιο σημαντικό μνημείο όμως είναι το Δελφίνιον, ο μοναδικός και αρχαιότατος ναός του Δελφίνιου Απόλλωνα, που δεσπόζει στην Αγορά. Εδώ ανακαλύφθηκαν τα μοναδικά σφυρήλατα χάλκινα αγάλματα του Απόλλωνα, της Άρτεμης και της Λητούς, που χρονολογούνται στον 7.α ι. (εκτίθενται στην αίθουσα XIX του Μουσείου Ηρακλείου). Ο ναός έχει 80 τ.μ. έκταση και σώθηκε σε μεγάλο ύψος (2,5 μ.). Είναι ένας μονόχωρος οίκος με την είσοδο στη στενή βόρεια πλευρά. Στο κέντρο είναι η κτιστή ορθογώνια εσχάρα με δύο βάσεις κιόνων μπροστά και πίσω. Ενδιαφέρον έχουν και το κτιστό θρανίο όπου έστεκαν τα αγάλματα καθώς και η πετρόκτιστη κασέλα (ο κεράτινος βωμός) που βρέθηκε γεμάτη από τα κέρατα των θυσιασμένων αιγών. Όμοιος βωμός υπάρχει στο ναό του Απόλλωνα στη Δήλο.
Η πόλη καταστράφηκε στα Ελληνιστικά χρόνια από εμφύλια διαμάχη.