ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ

Το σύστημα οχύρωσης που επινοήθηκε για να αντιμετωπίσει τη συνεχώς αυξανόμενη δύναμη των πυροβόλων όπλων ήταν το "προμαχωνικό σύστημα". Η μορφή των φρουρίων άλλαξε ριζικά. Τα ψηλά κατακόρυφα τείχη των παλιών οχυρώσεων χαμήλωσαν αισθητά και η εξωτερική τους πλευρά διαμορφώθηκε με έντονη κλίση προς τη βάση τους. Παράλληλα όλη η περίμετρος του οχυρού περιβόλου ενισχύθηκε προς το εσωτερικό του φρουρίου με εκτεταμένες επιχωματώσεις.

Οι πύργοι τα πρώτα χρόνια κατασκευάζονταν κυκλικοί και με σχετικά περιορισμένες διαστάσεις. Σταδιακά έπαψαν να είναι πύργοι και μεταβλήθηκαν σε ισχυρές πολυγωνικές πλατφόρμες προωθημένες έξω από την κύρια γραμμή άμυνας. Ονομάστηκαν προμαχώνες και έγιναν το κυρίαρχο στοιχείο των νέων αμυντικών συστημάτων. Ήταν μια συμπαγής κατασκευή με τη μορφή μεγάλης πλατείας. Ήταν τόσο προωθημένη έξω από την κύρια γραμμή άμυνας, ώστε να ελέγχουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη έκταση μπροστά από το φρούριο και να εξασφαλίζουν πλάγια προστασία στα διπλανά ευθύγραμμα τμήματα του τείχους.

Ο σχεδιασμός του προμαχώνα προήλθε από την ανάγκη να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τρία σημεία:
α) Να συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένα σημεία του φρουρίου, τοποθετημένα συνήθως στις γωνίες του οχυρού περιβόλου, οι πηγές βολών με τη μεγαλύτερη ισχύ.
β) Να γίνεται διείσδυση ορισμένων τμημάτων του φρουρίου σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βάθος προς την πλευρά του εχθρού, ώστε τα εχθρικά στρατεύματα να συγκρατούνται σε όσο το δυνατό μεγαλύτερη απόσταση από το φρούριο.
γ) Να καλύπτεται κάθε σημείο του χώρου έξω από τον οχυρό περίβολο από δύο, τουλάχιστον, διασταυρούμενα πυρά που θα προέρχονταν από διαφορετικές πηγές βολών.

Η εφαρμογή του προμαχικού συστήματος με προμαχώνες στο Χάνδακα, έδωσε ένα φρούριο μοναδικό σε μέγεθος και πληρότητα. Αναμφισβήτητα υπήρξε το μεγαλύτερο αμυντικό έργο των Βενετών σε όλη την ανατολική Μεσόγειο.

Από τους προμαχώνες οι πέντε χερσαίοι είναι καρδιόσχημοι. Σε κάτοψη το σχήμα τους μοιάζει με το σχήμα δύο αντίθετων 5. Οι δύο ακραίοι, εκείνοι που όριζαν τη βορειοανατολική και βορειοδυτική κατάληξη του χερσαίου τείχους στη θάλασσα, οι προμαχώνες Σαμπιονάρα και Αγίου Ανδρέα αντίστοιχα, είχαν ατελή μορφή, περιορισμένες διαστάσεις και μικρότερο ύψος από τους άλλους πέντε. Στην οχύρωση του Χάνδακα, όλο το παράκτιο τμήμα είναι ασθενέστερο από το χερσαίο και ως προς το σχεδιασμό και ως προς τη δόμησή του. Είναι σαφές ότι οι θαλασσοκράτορες Βενετοί θεωρούσαν ότι δεν κινδύνευαν από την πλευρά της θάλασσας, αφού τα πλοία τους μπορούσαν να προστατεύουν αποτελεσματικά την παραθαλάσσια ζώνη. Αυτή τους η αλαζονεία, τους στοίχισε ακριβά. Στην τελευταία φάση της πολιορκίας οι Τούρκοι συγκέντρωσαν τα πυρά τους και χτύπησαν συστηματικά τους δυο ακραίους, ασθενέστερους προμαχώνες, πετυχαίνοντας έτσι τη συνθηκολόγηση των Βενετών και την παράδοση της πόλης. Επάνω στο ισόπεδο των τειχών κατασκευάστηκαν επιπρομαχώνες με σκοπό να αυξηθεί η δυνατότητα κατόπτευσης της γύρω περιοχής από τους αμυνόμενους.

Τα βαριά πυροβόλα όπλα του φρουρίου τοποθετήθηκαν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, στα σημεία όπου οι προμαχώνες ενώνονται με τα ευθύγραμμα τμήματα. Οι χώροι αυτοί ονομάστηκαν "χαμηλές πλατείες" επειδή διαμορφώνονταν σε ενδιάμεση στάθμη ανάμεσα στη στάθμη που είχε το ισόπεδο του προμαχώνα και εκείνη που είχε το επίπεδο της τάφρου. Κανόνια και άλλα ελαφρά όπλα υπήρχαν και σε πολλά σημεία του φρουρίου, αλλά η κύρια δύναμη πυρός της οχύρωσης ήταν συγκεντρωμένη στις χαμηλές πλατείες.

Επίσης στους προμαχώνες υπήρχαν μικρές πόρτες αθέατες απ' έξω. Από αυτές, οι πολεμιστές που μάχονταν έξω από τα τείχη αποσύρονταν από τη μάχη όταν υπήρχε ανάγκη.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ