Είναι απαραίτητη η ανάληψη πρωτοβουλιών από το δάσκαλο για να προσαρμόζει τους τρόπους και τα μέσα διδασκαλίας στους στόχους και στις περιστάσεις κάθε μαθήματος. Χρειάζεται βούληση, αίσθημα διδακτικής ευθύνης και συχνή αξιολόγηση της διδακτικής εργασίας για να αναπροσαρμόζεται αυτή συνέχεια. Δεν προσφέρεται για την επιτυχία των στόχων μας μια διδακτική μέθοδος αυστηρά ίδια για όλα τα μαθήματα, με συγκεκριμένες ενέργειες αλλά μια προσέγγιση, μια φιλοσοφία διδακτικών αρχών. Γι΄ αυτό είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν διάφοροι μέθοδοι. Οι διδακτικές μέθοδοι πρέπει να βασίζονται στα εξής: Η γλώσσα διδάσκεται για να μπορεί να κάνει το παιδί πιο εύκολα τις δουλειές του, να επικοινωνήσει, να επιχειρηματολογήσει κ.α. Οφείλει ο δάσκαλος να εκμεταλλεύεται τις περιστάσεις και να οδηγεί το μαθητή να παράγει προσωπικό λόγο, είτε για να τεκμηριώσει τη γνώμη του, είτε για να παράγει κείμενο αισθητικών αξιώσεων.
Ο δάσκαλος διδάσκοντας γλώσσα διδάσκει
¨γραμματική ¨ σε τρία επίπεδα: α) γραμματική της
λέξης (δομή, σημασία και ετυμολογία), β)
γραμματική της πρότασης (δομή της πρότασης,
σημασιολογία κ.λ.π ), γ) γραμματική του κειμένου
και της επικοινωνίας. Ο μαθητής οδηγείται να
παρατηρεί, να διαπιστώνει, να κάνει χρήση του
φαινομένου και να καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα
στη φυσική συνέπεια όσων προηγήθηκαν.
Στα διδακτικά μέσα κατατάσσονται τα εξής:
α) Το διδακτικό εγχειρίδιο και άλλα βοηθήματα για
το μαθητή. Το εγχειρίδιο μπορεί να επιλεγεί
ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα, περιέχει πολλά είδη
λόγου και πολλά είδη κειμένων, αφήνει μεγάλα
περιθώρια πρωτοβουλίας στο δάσκαλο και κάθε
γλωσσικό φαινόμενο διδάσκεται σε επάλληλες
ενότητες.
β) Τα κείμενα του εγχειριδίου μπορούν να
αντικαθίστανται με άλλα επίκαιρα που εμπίπτουν
στα ενδιαφέροντα των μαθητών και ο δάσκαλος
διασφαλίζει την καταλληλότητα της επιλογής τους.
γ) Βιβλίο για το δάσκαλο, είναι συνοπτικό και του
δίνει κατευθύνεις για δράση.
δ) Εγχειρίδιο σχολικής γραμματικής, εύχρηστο και
συνοπτικό για παιδιά 9-12 ετών. Τα βοηθά να
προσεγγίσουν τα συντακτικά, μορφολογικά και
ορθογραφικά προβλήματα της γλώσσας.
ε) Ανθολόγιο λογοτεχνικών κειμένων, για να έλθουν
τα παιδιά σε επαφή με τη λογοτεχνική μας
κληρονομιά με κείμενα από την αρχαία, την
εκκλησιαστική και βυζαντινή γραμματεία,
παραμύθια , δημοτικά τραγούδια και κείμενα
νεώτερης και σύγχρονης δημιουργίας.