Με την αποχώρηση των Περσών, μετά την μάχη των Πλαταιών γυρίζει στην Αττική ο άμαχος πληθυσμός που είχε καταφύγει στην Τροιζήνα, στην Αίγινα και τη Σαλαμίνα, βρίσκει την πόλη τελείως κατεστραμμένη. Το τείχος στα περισσότερα σημεία γκρεμισμένο, τα ιερά ερειπωμένα και λεηλατημένα. Λίγα σπίτια είναι όρθια, αυτά που είχε χρησιμοποιήσει το επιτελείο του Μαρδόνιου όσον καιρό έμειναν οι Πέρσες στην Αθήνα. Τα προβλήματα είναι πολλά και επείγοντα, ιδιαίτερα ο επισιτισμός και η στέγαση. Το κράτος έπρεπε να μεριμνήσει για τη διατροφή των κατοίκων καθώς όλες οι καλλιέργειες είχαν εγκαταλειφθεί. Οι πολίτες από την άλλη έπρεπε να κοιτάξουν ο καθένας όπως μπορούσε το πρόβλημα της στέγασής του.

Στην Αθήνα απ' ότι φαίνεται υπάρχουν δύο πολιτικές παρατάξεις. Οι Αρχαίες πηγές ελάχιστα στοιχεία δίνουν για την περίοδο αυτή γι΄αυτό και δεν είναι γνωστά βασικά θέματα. Βέβαιο είναι ότι ο Θεμιστοκλής είναι αρχηγός της Δημοκρατικής παράταξης, εξακολουθεί να έχει μεγάλη δύναμη και δικό του παλιό πρόγραμμα το οποίο επανεξετάζεται και μπαίνει σε εφαρμογή.

Ο Ξάνθιππος, πατέρας του Περικλή και ο Αριστείδης, ηγέτες του συντηρητικού κόμματος, με τη φήμη που απέκτησαν στους Εθνικούς πολέμους και με την προσωπικότητά τους είναι πάντα ισχυροί. Οι δυο παρατάξεις για λίγα χρόνια συνεργάζονται σταθερά και στην εξωτερική και στην εσωτερική πολιτική της Πόλης.

Ο Αριστοτέλης αναφέρει το Θεμιστοκλή και τον Αριστείδη ως προστάτες του δήμου, πως ο ένας ήταν ικανός στα στρατιωτικά και ο άλλος στα πολιτικά και δικαιότερος απ' όλους τους σύγχρονούς του. Έτσι οι Αθηναίοι χρησιμοποιούν τον έναν ως στρατηγό και τον άλλον ως σύμβουλο. Το όνομα του Ξάνθιππου δεν αναφέρεται σε καμμιά επιχείρηση μετά το 478 π. Χ. Η συνεργασία μεταξύ των δύο κομμάτων αποδίδει αμέσως καρπούς. Οι κυριότερες επιτυχίες της Αθήνας, που οφείλονται σ' αυτήν ακριβώς τη συνεργασία, είναι: Α) η οργάνωση της 1ης Αθηναϊκής Συμμαχίας και Β) η οχύρωση της Αθήνας και του Πειραιά.

Εικόνα 14