Η ΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Από τις πρώτες φροντίδες των Αθηναίων, ύστερα από τα Μηδικά, ήταν η τείχιση της Αθήνας και του Πειραιά. Αν ακολουθούσαν το πνεύμα της ναυτικής πολιτικής του Θεμιστοκλή, όπως βρήκαν την πόλη τους κατεστραμμένη όταν γύρισαν οι κάτοικοι, ίσως να την εγκατέλειπαν για να ιδρύσουν μια νέα πόλη στον Πειραιά την οποία θα έπρεπε να την οχυρώσουν. Υπήρχαν όμως λόγοι συναισθηματικοί και ιστορικοί που δεν επέτρεπαν κάτι τέτοιο. Η ύπαρξη κάθε πολίτη ήταν δεμένη με την Αθήνα, την εστία των προγόνων τους, το χώρο όπου υπήρχαν τα ιερά των Θεών τους και ιδιαίτερα η Ακρόπολη, η συνυφασμένη με τις πανάρχαιες παραδόσεις της Αττικής και τη λατρεία της Παλλάδας η οποία είναι προστάτης της μοίρας της πόλης.
Ο Θεμιστοκλής με πνεύμα τελείως ελευθερωμένο και με ιδέες πέραν της εποχής του, έβλεπε την ουσία του προβλήματος και δεν παρασύρονταν από συναισθηματισμούς. Σύμφωνα με το ναυτικό του πρόγραμμα, ήθελε την Αθήνα μεγάλο ναυτικό κράτος οπότε βάση της θα είναι το λιμάνι, για το λόγο αυτό θα προτιμούσε να οχυρωθεί ο Πειραιάς. Αν προχωρούσαν στην ανοικοδόμηση της Αθήνας θα έπρεπε να γίνουν δύο πόλεις από την αρχή για να είναι απρόσβλητες από στεριά και θάλασσα.
Αν η επεκτατική πολιτική της Αθήνας είχε επιτυχία, όπως έδειχναν τα πράγματα δεν ήταν απίθανη μια εισβολή των Σπαρτιατών, πράγμα που δεν θα συνέβαινε για πρώτη φορά καθώς αποτελούν μόνιμο φόβο των Αθηναίων. Το σχέδιο μετακίνησης των Αθηναίων στον Πειραιά, προκάλεσε την αντίδραση του συντηρητικού κόμματος, που έβλεπε την εγκατάλειψη της Αθήνας, αποδυνάμωση της στρατιωτικής προστασίας της Αττικής, οπότε θίγονται οι γαιοκτήμονες και ο αγροτικός πληθυσμός που θα έμεναν ανυπεράσπιστοι σε περίπτωση εχθρικής εισβολής.
Όταν έγινε γνωστό το σχέδιο των Αθηναίων να οχυρώσουν την πόλη τους, η αντίδραση της Σπάρτης ήταν άμεση. Οι σύμμαχοι των Σπαρτιατών, αλλά και οι ίδιοι οι Λακεδαιμόνιοι ανησυχούν. Ανεξάρτητη η Αθήνα με ισχυρό ναυτικό, και με την αίγλη που έχει αποκτήσει μετά από πολέμους, ήταν δυσάρεστο προμήνυμα. Έτσι πρεσβεία από τη Σπάρτη φθάνει στην Αθήνα και ζητάει να σταματήσει η οικοδόμηση του τείχους, κάνοντας την απίστευτη δήλωση πως τα τείχη στις πόλεις έξω από την Πελοπόννησο δεν είναι αναγκαία. Ακόμα ζήτησαν τη συνεργασία των Αθηναίων για να γκρεμίσουν τα τείχη και άλλων πόλεων πέρα από τον Ισθμό. Η πρόταση που έκαναν ήταν "Ολόκληρη η Πελοπόννησος θα ήταν αρκετό καταφύγιο και αφετηρία για επίθεση ". Η πρόταση αυτή δίνει το μέτρο για να δεί κανείς την ιδιότυπη ιστορική συνείδηση της Σπάρτης, επίσης βλέπουμε την περιορισμένη πολιτική σκέψη που εξακολουθεί να θεωρεί την Πελοπόννησο το κέντρο όλης της Ελλάδας.
Ο Θεμιστοκλής με την τόλμη και την αποφασιστικότητα που τον χαρακτηρίζουν, επωμίζεται όλο το βάρος της κατάστασης, η οποία απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, γιατί θα μπορούσε να γίνει αιτία μεγάλων δεινών για τους Αθηναίους. Έτσι ο Θεμιστοκλής συμβουλεύει τους Αθηναίους να στείλουν πίσω την πρεσβεία της Σπάρτης, δηλώνοντας ότι θα πάει δική τους αντιπροσωπεία, για να συνεννοηθεί με την ηγεσία τους. Ταυτόχρονα θεωρεί επείγουσα ανάγκη, όλος ο πληθυσμός της πόλης να εργασθεί, ώστε να υψωθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα το τείχος της πόλης.
Οι τελευταίες ανασκαφές της Αθήνας μας δίνουν στοιχεία για την έκταση του τείχους, το οποίο φθάνει τα 6.450 μέτρα δηλαδή τους 43 σταδίους που αναφέρει ο Θουκυδίδης, επίσης τα σημεία όπου σώζονται τμήματα του τείχους φαίνεται καθαρά η βιαστική του κατασκευή.
Νεότεροι ιστορικοί δε θέλουν να δεχθούν τη διήγηση του Θουκυδίδη για την τείχιση της Αθήνας, τη βιαστική κατασκευή και την αντίδραση της Σπάρτης. Διατύπωσαν την άποψη πως ο ιστορικός πλανήθηκε στο σημείο αυτό, αναφέροντας ένα από τα ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη για τις πολιτικές μεθόδους του Θεμιστοκλή.
Η βιαστική οχύρωση της Αθήνας και η αντίδραση της Σπάρτης δεν μπορούν να αμφισβητηθούν, διότι πέρα από τη διήγηση του Θουκυδίδη, μας το αποδεικνύουν η αντικειμενικότητα της ιστορίας καθώς και οι νεότερες ανασκαφές.