Σελίδα 21 από 31

8ο ΘΕΜΑ: Διαλύματα - Διαλυτότητα

Πείραμα
Ένα πείραμα διαλυτότητας

Η. Διαλύματα - Διαλυτότητα

Μπορούμε να ορίσουμε τα διαλύματα σαν τα ομογενή μίγματα δύο ή περισσοτέρων συστατικών. Το συστατικό που βρίσκεται σε μεγαλύτερη περιεκτικότητα και έχει την ίδια φυσική κατάσταση ΅ε το διάλυμα αποτελεί τον διαλύτη, ενώ τα υπόλοιπα τις διαλυμένες ουσίες.
Πχ. το κρασί είναι ένα διάλυμα ΅ε διαλύτη το νερό και διαλυμένες ουσίες την αιθυλική αλκοόλη, σάκχαρα, χρωστικές και αρωματικές ουσίες κλπ. Υπάρχουν υγρά, στερεά και αέρια διαλύματα ανάλογα ΅ε τη φυσική κατάσταση του διαλύτη, ΅ε πιο συνηθισμένα τα υγρά υδατικά διαλύματα. Επειδή τα διαλύματα, όπως όλα τα μίγματα, δεν έχουν σταθερή και καθορισμένη σύσταση, θα πρέπει για κάθε διάλυμα πέρα από τη ποιοτική του σύσταση να δίνουμε και την περιεκτικότητα του, (ή συγκέντρωση) σε διαλυμένη ουσία. Η περιεκτικότητα ενός διαλύματος δηλώνει το ποσό της διαλυμένης ουσίας που υπάρχει σε ορισμένη ποσότητα διαλύτη, ή διαλύματος και εκφράζεται συνήθως ΅ε τους εξής τρόπους:
% κατά βάρος (% W/W): Εκφράζει τα γραμμάρια της διαλ. ουσίας που υπάρχουν σε 100 γραμμάρια διαλύματος.

Π.χ. διάλυμα ΝaΟΗ 4% (W/W) σημαίνει ότι σε 100g διαλύματος υπάρχουν 4g καθαρού ΝaΟΗ.

% κατ' όγκο (% W/V για υγρά διαλύματα ή & V/V για αέρια διαλύματα)
Εκφράζει τα γραμμάρια της διαλ. ουσίας ανά 100 ml διαλύματος (για υγρά διαλύματα) ή τα ml διαλ. ουσίας ανά 100 ml διαλύματος (για αέρια) .
Π.χ. Διάλυμα αέριας ΝΗ₃ σε νερό 10% (W/V) σημαίνει ότι στα 100 ml διαλύματος υπάρχουν 10g ΝΗ₃.*

* Μοl είναι μονάδα ποσότητας της ύλης και παριστάνει ποσότητα της ύλης που περιέχει 6,023 . 1023 στοιχειώδη σωματίδια. Ειδικά το ένα mol ΅ορίων κάποιας χημικής ένωσης ή στοιχείου ονομάζεται και γραμμομόριο και ζυγίζει τόσα γραμμάρια όσο είναι και το ΅οριακό βάρος της χη΅. ένωσης ή του στοιχείου.

ΜΟΡΙΑΚΟΤΗΤΑ ΚΑΤ' ΟΓΚΟ ή MOLALITY (Μ)
Εκφράζει τα mol* της διαλυμένης ουσίας που υπάρχουν σε ένα λίτρο διαλύματος
Π.χ. διάλυμα HCI συγκέντρωσης 0,5Μ σημαίνει ότι περιέχονται 0,5 mol καθαρού HCI (δηλ. 36,5g) σε 1 Ι διαλύματος.

ΜΟΡΙΑΚΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑ ΒΑΡΟΣ ή ΜΟLΑLΙΤΥ (m)
Εκφράζει τα mol της διαλυμένης ουσίας που υπάρχουν σε 1 κιλό διαλύτη.
Π.χ. υδατικό διάλυμα ΗΝΟ3 συγκέντρωσης 0,2 m περιέχει 0,2 mol ΗΝΟ₃ σε 1000 g νερού.
Το μεγαλύτερο ποσό μιας ουσίας που διαλύεται σε ορισμένη θερμοκρασία, σε κάποια ποσότητα διαλύτη ή διαλύματος ονομάζεται διαλυτότητα και διαφέρει σημαντικά από ουσία σε ουσία. Η διαλυτότητα μπορεί να εκφρασθεί και ΅ε τις προαναφερθείσες μονάδες έκφρασης συγκέντρωσης. Μεγάλη διαλυτότητα μιας ένωσης σε κάποιο διαλύτη, (συνήθως νερό), σημαίνει μεγάλη ευκολία διάλυσής της στο συγκεκριμένο διαλύτη. Η διαλυτότητα μιας ένωσης σε κάποιο διαλύτη εξαρτάται από τη φύση της ένωσης και του διαλύτη, (Πολικοί διαλύτες κατά κανόνα διαλύουν πολικές ενώσεις), και επηρεάζεται σημαντικά από τη θερμοκρασία. (Η διαλυτότητα των αερίων σε υγρούς διαλύτες ελαττώνεται αυξανομένης της θερμοκρασίας, των υγρών σε υγρούς διαλύτες αυξάνεται ΅ε την αύξηση της θερμοκρασίας, ενώ των στερεών σε υγρούς διαλύτες σε άλλες περιπτώσεις αυξάνεται και σε άλλες ελαττώνεται).
Όταν σε κάποιο διαλύτη διαλυθεί η μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα μιας ουσίας τότε το διάλυμα που σχηματίζεται λέγεται κορεσμένο, ενώ αν υπάρχει δυνατότητα από το διαλύτη να διαλύσει και άλλη ποσότητα τότε αναφερόμαστε σε ακόρεστο διάλυμα. Αν σε κορεσμένο διάλυμα προστεθεί κι άλλη ποσότητα ουσίας για διάλυση, τότε αυτή θα παραμείνει αδιάλυτη.