Δεν
υπάρχει άτομο, που να έρχεται σε επαφή με την
εκπαίδευση και να αμφισβητεί το μεγάλο όφελος,
που μπορούμε να αποκομίσουμε με τη σωστή χρήση
των οπτικοακουστικών μέσων.
Το
θέμα προσφέρεται για πληθώρα εποπτικών μέσων,
από τα οποία θα αναφέρω μερικά και μερικά θα τα
εκθέσω σε εικόνες. Το πώς θα τα χρησιμοποιήσω θα
το αναφέρω στη διεξαγωγή της διδασκαλίας.
Τα
εποπτικά μέσα που θα χρησιμοποιήσω για να
κατανοήσουν οι μαθητές το μάθημα θα είναι από τα
σύγχρονα εποπτικά μέσα (slides,
διαφάνειες, φωτοτυπίες). Έτσι, κατά τη διάρκεια
της διδασκαλίας θα προβληθούν Slides,
διαφάνειες που θα δείχνουν μεμονωμένα κάθε ζώο
που θα εξεταστεί στο μάθημα.
Κατά
τη διδασκαλία θα προβάλλεται ένα slide
για να γίνεται αναγνώριση από το παιδί π.χ. (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα 7.3).
Ακόμα με ένα φωτοαντίγραφο, το οποίο του έχει
δοθεί, θα μπορεί να προσφεύγει, ώστε να μπορεί να
δει σε ποια κατηγορία ανήκει το ζώο, το οποίο
εξετάζουμε (βλ. εποπτικό
υλικό, σχέδιο 1). Στη συνέχεια υα προβάλλεται σε
διαφάνεια ένας Γεωγραφικός χάρτης για κάθε ζώο
το οποίο θα εξεταστεί, ώστε να μπορούμε να
εντοπίσουμε τον χώρο στον οποίο μπορούμε να
συναντήσουμε το συγκεκριμένο ζώο στον Ελληνικό
χώρο.
Επίσης
σε μερικά ζώα μπορεί να δειχθούν διαφάνειες που
απεικονίζουν τα ίχνη τους στο έδαφος και να
γίνουν συγκρίσεις με άλλα ζώα και να γίνει
αισθητή η διαφορά (βλ.
εποπτικό υλικό, εικόνα 7.4). Ένα καλό οπτικό μέσο
είναι σε διαφάνεια που μπορεί να δει ο μαθητής
και να πάρει σε φωτοαντίγραφο «ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ» μερικών ζώων, όπου θα μπορεί να δει
τα κυριότερα χαρακτηριστικά ενός ζώου, όπως π.χ.
εδώ η Μεσογειακή Φώκια, (βλ.
εποπτικό υλικό, εικόνα 12.1). Ακόμα μπορούν να
προβληθούν διαφάνειες και να δοθούν σε
φωτοαντίγραφα στους μαθητές αποσπάσματα από
δημοσιεύματα εφημερίδων, που τονίζουν την
αναγκαιότητα της προστασίας των ζώων αυτών, (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα 1.0).
Σε
διαφάνεια ακόμα μπορούμε να δείξουμε τους
μαθητές τον γεωγραφικό χάρτη της Ελλάδας, όπου θα
μπορούμε να δούμε τους Εθνικούς Δρυμούς και τους
Υδροβιότοπους που προστατεύονται νομικά από το
Κράτος, (βλ. εποπτικό υλικό,
εικόνα 2.0). Παράλληλα θα μπορούν να δουν σε
φωτοαντίγραφα, μια ονομαστική λίστα όπου
καταγράφονται οι Εθνικοί Δρυμοί και
Υδροβιότοποι (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα 4.0).
Όμως
καλό θα είναι να δώσουμε σε φωτοαντίγραφο σε κάθε
μαθητή ένα κατάλογο με τους διάφορους Συλλόγους
και μη κερδοσκοπικούς Οργανισμούς για να δουν το
εύρος του προβλήματος και την διάσταση που έχει
πάρει (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα 3.0). Για να γίνει
σωστός διαχωρισμός από τα τρία είδη χελωνών θα
μπορώ να δείξω μια διαφάνεια που ξεχωρίζει αυτά
τα είδη από το όστρακό τους, και τον αριθμό των
πολυγωνικών σχημάτων που είναι αριθμημένα επάνω
(βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα
7.1).
Θα
μπορούσε επίσης να μοιραστούν φωτοτυπίες που να
έχουν χειροτεχνικό χαρακτήρα (όπως π.χ. εδώ για
την χελώνα caretta - caretta)
όπου οι μαθητές χρωματίζουν τις εικόνες, τις
κόβουν και τις κολλούν με προσοχή (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα 7.2).
Ένα
άλλο οπτικό μέσο είναι να μοιραστούν φωτοτυπίες
με τίτλο «ΒΡΕΣ ΠΟΙΟ ΖΩΟ ΕΙΝΑΙ». Με αυτόν τον τρόπο
τα παιδιά καλούνται να ενώσουν με τη σειρά τους
αριθμούς από το 1 έως το 41 και βρίσκουν ποιο ζώο
σχηματίζεται, όπως π.χ. εδώ τον Λύκο (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα
15.6).
Αφού
γίνει ενημέρωση από τον δάσκαλο για τα διάφορα
είδη του Γύπα, κατόπιν δίνεται σε κάθε μαθητή ένα
φωτοαντίγραφο της εικόνας και οι μαθητές
καλούνται να χρωματίσουν τις διάφορες εικόνες
όπου απεικονίζεται ένας γύπας. Ο δάσκαλος έτσι
κινεί την σκέψη, την περιέργεια και την φαντασία
τωνμαθητών με ερωτήσεις, όπως: «Ποιος είναι ο
Μαυρόγυπας;», «Ποιος είναι ο Ασπροπάρης», «Ποιος
είναι ο Γυπαετός;», «τι ζώο είναι αυτό που τρώνε;»
(βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα
8.7).
Μπορούν
ακόμα να μοιραστούν σε φωτοαντίγραφα ή να
δειχτούν και σε διαφάνειες, σκίτσα με
επεξηγήσεις για κάθε εικόνα, που αρχίζει από την
κατοικία, την εξάπλωση του συγκεκριμένου ζώου
(όπως εδώ π.χ. η Μεσογειακή Φώκια), αναπαραγωγή
του, τροφή του και στο τέλος την «καταστροφή» του
και τα αίτια που την προκαλούν (βλ. εποπτικό
υλικό, εικόνα 12.3.2 & 12.3.5).
Σε
μερικά ζώα όπως είναι ο Λύκος ή η καφετιά Αρκούδα
μπορούμε να δείξουμε σε slides
φωλιές Λύκων και Αρκούδων με τα μικρά τους (βλ.
εποπτικό υλικό, εικόνα 15.1
& 13.2).
Εδώ
σε αυτό το σημείο θα δείξουμε slides
από εικόνες Λύκων και Αρκούδων, οι οποίοι είναι
θανατωμένοι (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα 15.3 & 13.3). Για τα Δελφίνια θα μπορούμε να
δείξουμε σε διαφάνειες έναν γεωγραφικό χάρτη της
Ελλάδας, όπου θα δείχνετε σε ποιες ακτές της
Ελλάδας παρουσιάζονται οι συχνότεροι θάνατοι
Δελφινιών (βλ. εποπτικό
υλικό, εικόνα 14.2).
Κατόπιν
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε επίπεδο
εποπτικού υλικού και να ασχοληθούμε μετά με την
διδασκαλία του συγκεκριμένου μαθήματος, με το να
τοιχοκολλήσουμε ένα μεγάλο φενιζόλ στον τοίχο
χρωματισμένο κατά προτίμηση των μαθητών με
επικεφαλίδα:
«ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΤΕ
ΜΕ»
Έτσι,
οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία, φυσικά με την
βοήθεια του δασκάλου να μπορεί ο καθένας μαθητής
να βρει μια εικόνα ενός απειλούμενου ζώου που
έχει διδαχθεί στο μάθημα και από κάτω από την
εικόνα να γράψει την δικιά του «ΠΑΡΟΛΑ», αν
θέλουμε το δικό του «ΜΟΤΟ». Εδώ τον μαθητή του
δίνεται η ευκαιρία να εκφραστεί συναισθηματικά,
ηθικά και να εκδηλώσει το «ΕΙΝΑΙ» του με ένα μέσο
κραυγής ή επανάστασης σε αυτό που γίνεται.
Πολλές
από τις άμεσες και έμμεσες απειλές μπορούν να τις
δουν σε video –
ντοκιμαντέρ, όπου υπάρχει πληθώρα κασετών, που να
έχουν σχέση με την ρύπανση του περιβάλλοντος, κ.ά.
(Βιντεοθήκη WWF,
Αρκτούρος Video).
Ένα
σημαντικό αποτέλεσμα θα είχε εάν το σχολείο
διέθετε εργαστήριο πληροφορικής, ώστε να μπούμε
στο Internet
και να έρθουμε σε επικοινωνία μέσω του e-mail
με όλες τις μη κερδοσκοπικές εταιρείες, να γίνει
ανταλλαγή απόψεων. Μια καλή ακόμα οπτική
διαδικασία για τους μαθητές και να
ευαισθητοποιηθούν είναι ο δάσκαλος να δείξει σε Slides
φωτογραφίες, όπου απεικονίζεται η Διάσωση και
Περίθαλψη ζώων που απειλούνται σε διάφορα κέντρα
προστασίας της Ελλάδας (βλ.
εποπτικό υλικό, εικόνα 6.0).
Θα
μπορούσε έπειτα να γίνει και μια εκπαιδευτική
εκδρομή στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της
ανάλογης πόλης, όπου εκεί με τα βαλσαμωμένα είδη
πουλιών και άλλων ζώων που κινδυνεύουν να
εξαφανιστούν τα παιδιά θα έρθουν ακόμη σε πιο
στενότερη επαφή με το αντικείμενο. Και ιδιαίτερα
όταν γίνεται η διδασκαλία των τεχνικών θα
μπορούσαμε να παρακινήσουμε τους μαθητές να
κατασκευάσουν ευχετήριες κάρτες που να
απεικονίζουν κάθε φορά σε κάθε εξώφυλλο της
κάρτας, ένα κατά προτίμηση απειλούμενο ζώο το
οποίο θα προσπαθήσει ο μαθητής χειροτεχνικά να
το εκθέσει σαν κάρτα, ώστε να δοθεί στα παιδιά το
αίσθημα ότι προσφέρουν και αυτά στην
περιβαλλοντική ισορροπία, στην ισορροπία του
οικοσυστήματος.
Σε
τέτοιες διδασκαλίες, τέτοιου περιεχομένου, θα
πρέπει ο δάσκαλος να προσπαθεί να στείλει τον
μαθητή στο οικογενειακό του περιβάλλον με ένα
αρχείο από φωτοτυπίες τα οποία έχει προσκομίσει
από αυτή την διδασκαλία, ώστε να του δίνεται η
ευχέρεια να προσφεύγει σε αυτό για να παίρνει
πληροφορίες.
Όσον
αφορά την μέθοδο της διδασκαλίας πρέπει να
τονίσω ότι παρόλο που δεν υπάρχει κανένας
τυποποιημένος τρόπος διδασκαλίας, γιατί οι
μαθητές διαφέρουν ως προς τις γνώσεις τους, τις
εμπειρίες, τις ικανότητες και το ταλέντο τους,
έτσι και εγώ θα ακολουθήσω την διερευνητική
μέθοδο.
Η
μέθοδος αυτή βοηθάει στο να τονωθεί το
αυτοσυναίσθημα των μαθητών και να αναπτυχθεί η
δημιουργική κριτική σκέψη. Ο δάσκαλος βοηθάει τα
παιδιά με ερωτήσεις αποκλίνουσας σκέψεις. Π.χ.
α)
Τι θα γινόταν εάν έλειπε από την τροφική αλυσίδα
ο Λύκος ή η Μεσογειακή Φώκια, κ.ά.,
β)
Τι θα γινόταν εάν η Πολιτεία επέτρεπε το ελεύθερο
κυνήγι,
γ)
Τι προτάσεις έχουμε ή έχετε για την προστασία
αυτών των απειλούμενων ζώων;
δ)
Πώς προστατεύετε τα ζώα που κινδυνεύουν στην
πολιτεία, ώστε να επιτευχθεί η επιβίωσή τους,
ε) Με
ερωτήσεις εννοιών ή αρχών όπως π.χ. «Εξηγήστε
γιατί ο Βασιλαετός χρειάζεται προστασία;» ενώ «ο
κόρακας ή το σπουργίτι δεν χρειάζεται τόση
προστασία» ή «μήπως δεν κινδυνεύει τόσο;».
Εδώ
θα πρέπει να σημειώσουμε ότι θα μπορούμε με
διαφάνεια να δείξουμε την τροφική αλυσίδα όπου
θα επισημάνεται ή αναγκαιότητα της οικολογικής
και περιβαλλοντικής ισορροπίας, για να
επισημανθεί εννοιολογικά και σημασιολογικά η
ύπαρξη των απειλούμενων ζώων (βλ. εποπτικό υλικό, εικόνα 5.0).
Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η διεξαγωγή της διδασκαλίας.