Τα εγκαίνια του Μεγάλου ναού μέσα από τον τύπο της εποχής

Φύλλο της εφημερίδας Ηράκλειο - 20 Απριλίου 1895 που περιγράφει τα εγκαίνια του Νέου Μεγάλου Ναού του Αγίου Μηνά

Η περιγραφή του εορτασμού των εγκαινίων από την τοπική εφημερίδα «Ηράκλειον », που δημοσιεύεται στο φύλλο της 20ης Απριλίου είναι άκρως λεπτομερής. Ο συντάκτης της, που ασφαλώς είναι ο ίδιος ο Αντ. Βορεάδης, αφού το ρεπορτάζ είναι ανυπόγραφο, προσπαθεί στην αρχή να δώσει τη γενική εικόνα που παρουσίαζε η πόλη τις ημέρες του εορτασμού, που άρχισε από το Σάββατο 15 Απριλίου και τελείωσε την Τρίτη 18 του ίδιου μήνα.

Κατά την εφημερίδα «άπειρον ήτο το πλήθος το πανταχόθεν της νήσου συρρύεν». Αναφέρεται λεπτομερειακά στους επίσημους που ήλθαν για να λάβουν μέρος «εις την μεγαλοπρεπή τελετή » . Λέει λοιπόν ότι: «την εσπέραν του Σαββάτου ευρίσκοντο εν Ηρακλείω πάντες οι επίσκοποι της Κρήτης, πλην του Αγίου Κυδωνίας και Αποκορώνου και του Αγίου Ρεθύμνης ελθόντων εκ των ιδίων επαρχιών τη μεταξύ του Σαββάτου και της Κυριακής νυκτί δια του ατμοπλοίου της Εταιρείας Κουρτζή ». Την Κυριακή «λίαν πρωί κατέπλευσεν εις την πόλιν και το ατμόπλοιον «Ισμαήλ» φέρον την Α. Εξοχ. τον Γεν. Διοικητήν, συνοδευόμενον υπό της Α. Εξ. του διοικητού Ρεθύμνης Σουλεϊμάν Ασάφ-πασά και υπό του γυναικαδερφού αυτού κ. Ιάκ. Μουσούρου».

Μεγάλο μέρος του ρεπορτάζ καταλαμβάνει η περιγραφή της διακόσμησης της πόλης και του ιερού ναού καθώς επίσης και η πανηγυρική ατμόσφαιρα που επικρατούσε κατά τις ημέρες του εορτασμού: «Επαρχιώται και χαρίεσσαι και ροδόχρωοι επαρχιώτισσαι ... περιήρχοντο τας οδούς βραδεί τω βήματι και απλίστως εθεώντο, τας αψίδας,τας σημαίας, τας εικόνας, τας επιγραφάς και τον άλλον διάκοσμο, εξέφραζον δε συχνάκις τον θαυμασμόν και την ευχαρίστησιν αυτών... περιεσκόπουν τον νεόδμητον ναόν μετά πολλής περιεργείας και η καρδία αυτών επληρούτο χαράς και δεν εκορέννυντο αποθαυμάζοντες το κάλλος και το μέγεθος του ναού... »

Με λεπτομέρειες περιγράφεται επίσης η τελετή των εγκαινίων. Αναφέρει ότι για την τάξη και την ευκοσμία είχε ορισθεί «Τελεταρχική Επιτροπεία» από 35 πολίτες τους οποίους και κατονομάζει ένα προς ένα. Μέσα στο ναό οι επίσημοι είχαν τοποθετηθεί με ορισμένη τάξη. Δεξιά στο θρόνο του Μητροπολίτη Κατέλαβε θέση ο Γεν. Διοικητής.«Εν τοις εκατέρωθι του μεσαίου διαχωρίσματος του ναού από του ιερού βήματος μέχρι των χορών των ψαλτών, στασιδίοις » είχαν τοποθετηθεί οι πρόξενοι Ρωσίας ... Γαλλίας...Ιταλίας... Αγγλίας...Αυστροουγγαρίας...Ελλάδας...και Γερμανίας ...και ο αντιπρόσωπος του Ηγεμόνα της Σάμου. Ανάμεσα στους επισήμους συμπεριλαμβανόταν και ο Δήμαρχος της πόλης Φαζήλ Μπέης.

εικ. εφημερίδα Ηράκλειο 2.jpg (107863 bytes)

Ολόκληρος ο ναός ήταν γεμάτος από πυκνό πλήθος ανδρών και ο γυναικωνίτης κατάμεστος από γυναίκες «ων αι κεφαλαί απετέλουν ωραίας ανθοδέσμας».

Η τελετή άρχισε πολύ πρωί και προχωρούσε με πολλή τάξη. Οι ψάλτες Στ. Σαζόγλου, που ήλθε επίτηδες από τον Πειραιά και ο γιατρός Πέτ. Παπαστεφανίδης από την Ιεράπετρα, έψελναν καλλίφωνα και μελωδικά τον 'Ορθρο, μετά το τέλος του οποίου έγινε η λιτανεία

Η πομπή ακολούθησε την εξής πορεία, όπως την περιγράφει η εφημερίδα. Βγήκε από τη μεσημβρινή είσοδο του περιβόλου του ναού και προχώρησε ανάμεσα σε δυο στίχους χωροφυλάκων και στρατιωτών, και κάτω από τους ήχους της στρατιωτικής μπάντας, προς το «Πλατύ Σοκάκι». Εδώ η πομπή σταμάτησε μπροστά από το σπίτι του Αντ. Βορεάδη και ανεπέμφθη δέηση υπέρ του Γεν. Διοικητη και του ηγεμόνα της Σάμου. Η πομπή πέρασε από τα «Δερμιτζίδικα», τα «Γιατράδικα» , την πλατεία «Μεϊντάνι» και τα «Γιαμαλίδικα» κι έφτασε στο ανατολικό άκρο της «Πλατειάς Στράτας» στο «σιντριβανάκι».Εδώ μπροστά στην αψίδα ανεπέμφθη δέηση υπέρ του Σουλτάνου, του Γεν. Διοικητή και του Διοικητή Ηρακλείου. 'Υστερα η πομπή διέσχισε όλη την οδό και επανήλθε στον εγκαινιαζόμενο νεόδμητο ναό. Απ' όπου περνούσε η «σεμνοπρεπής και λίαν επιβάλλουσα εκκλησιαστική πομπή» από τους εξώστες και τα παράθυρα «αβραί χείρες έρραινον δι'ανθέων και κομφέτων » αυτούς που την αποτελούσαν.

Η τελετή των εγκαινίων συνεχίστηκε στον ιερό ναό του αγίου Μηνά προεξάρχοντος του Μητροπολίτη. Μετά το Ευαγγέλιο ο Μητροπολίτης «απήγγειλεν εν προφανεί συγκινήσει» εμπνευσμένο ιστορικό λόγο, που η εφημερίδα καταχωρεί ολόκληρο.

Ακολούθησε δεξίωση στην αίθουσα υποδοχής της Ιεράς Μητρόπολης.

Έτσι τελείωσε η επίσημη τελετή των εγκαινίων δεν τελείωσε όμως η γιορτή του κόσμου, που πανηγύριζε μέχρι την Τρίτη το μεσημέρι, που άρχισαν να διαλύονται οι αψίδες και να αφαιρείται ο διάκοσμος από τις «μυρσινοστόλιστες» οδούς της πόλης. Οι πανηγυριστές «διέθεον την αγοράν, όμιλοι δε φαιδρών εορταστών εχόρευον εν ταις πλατείαις την εγχώριον όρχησιν ευπετείς υπό τους ήχους της κρητικής λύρας» σημειώνει εμφαντικά η εφημερίδα.