Ο 'Αγιος Μηνάς στην βυζαντινή εικονογραφία

Η λιτή περιγραφή του παλαιού μαρτυρίου προσδιόρισε τον εικονογραφικό τύπο του αγίου Μηνά στη βυζαντινή εικονογραφία: «Ην δε΄ο άγιος του Χριστού μάρτυς Μηνάς ... πράος τε ανήρ και πνέων ευωδίας του αγίου Πνεύματος».

Την αρχαιότερη εικονογραφική απεικόνισή του στη βυζαντινή ζωγραφική βρίσκουμε στο Μηνολόγιον του Βασιλείου Β΄, όπου εικονίζεται η σκηνή του αποκεφαλισμού του.

Ωραία τοιχογραφία του αγίου υπάρχει στο ναό των Ταξιαρχών της Καστοριάς (11 αι.). Κατά την ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης, που εκφράζει την αρχαία βυζαντινή παράδοση, ο Άγιος Μηνάς πρέπει να εικονίζεται ως «γέρων στρογγυλογένης». Μια ωραία τοιχογραφία του, χρονολογούμενη στον 16ο αι. βρίσκεται στον νότιο τοίχο του ναού της Παναγίας στο Ρουσσοσπίτι Ρεθύμνου, και άλλη στην εκκλησία Αγίου Δημητρίου στο χωριό Πλατανέ Σελίνου. Εξαιρετικής τέχνης είναι τοιχογραφία του αγίου Μηνά και του αγίου Βίκτωροςστον βόρειο τοίχο του καθολικού της Μονής Σταυρονικήτα, έργο του Θεοφάνους του Κρητός.

Ο άγιος Μηνάς εικονίζεται όρθιος με πανοπλία, με κύριο χαρακτηριστικό της το μεγάλο σπαθί, που ανασπάται από τη θήκη του.

Το μαρτύριο των αγίων Μηνά Ερμογένους και Ευγράφου

Το μαρτύριο των αγίων Μηνά Ερμογένους και Ευγράφου. Μηνολόγιο Βασιλείου Β'

Ο Μ. Χατζηδάκης πιστεύει ότι ο Θεοφάνης υποδηλώνει με τον εικονογραφικό αυτόν τύπο την ανατολική καταγωγή του αγίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για τύπο που εικονίζει ώριμους άνδρες «με βαθιά κατανόηση». Είναι τύπος που επικρατεί γενικά και στις νεότερες φορητές εικόνες του αγίου Μηνά, στις οποίες εικονίζεται ως ωραίος ώριμος άνδρας. Γενικά όμως η παρουσία του στη βυζαντινή εικονογραφία δεν είναι συχνή, όπως είναι λ.χ. των άλλων στρατιωτικών αγίων Γεωργίου, Δημητρίου κλπ. Περισσότερο συχνή είναι η παρουσία του στους μεταβυζαντινούς χρόνους και κυρίως σε φορητές εικόνες.

Στον παλαιό ναό του αγίου Μηνά

Τοιχογραφία καθολικού μονής Σταυρονικήτα

του Ηρακλείου Κρήτης υπάρχουν λαμπρές εικόνες του αγίου, έργα επώνυμων και ανώνυμων Κρητών ζωγράφων του 18ου και

Αριστερά :Ο Άγιος Μηνάς . Στέφανου Νικολαϊδου 1883

Δεξιά : Οι μάρτυρες Βίκτωρ και Μηνάς. Τοιχογραφία στον βόρειο τοίχο του Καθολικού της Μονής Σταυρονικήτα, έργο Θεοφάνους του Κρητός