ΖΑΚΡΟΣ
Στην νοτιοανατολική παραλία της επαρχίας Σητείας, σε μικρό όρμο καλά προφυλαγμένο και με μικρή κοιλάδα. Η πρώτη έρευνα έγινε από τον Άγγλο Hogarth στις αρχές του αιώνα μας. Το 1962 ανακαλύφθηκε και ανασκάφτηκε το τέταρτο μινωικό ανάκτορο από το Ν.Πλάτωνα και τους συνεργάτες του. Η έρευνα συνεχίζεται σε συνοικίες της μινωικής πόλης,
Το ανάκτορο
Η ίδρυση του ανακτόρου στη θέση αυτή εξυπηρέτησε οικονομικούς και εμπορικούς σκοπούς: τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων από το Αιγαίο προς την Ανατολή και την Αίγυπτο. Η διάρκεια της ζωής του ανακτόρου ήταν στη δεύτερη και τρίτη νεοανακτορική φάση (150 χρόνια). Μετά την καταστροφή του το 1450 δεν κατοικήθηκε και γι αυτό βρέθηκε ασύλητο. Είναι μικρότερο από τα άλλα - το 1/3 του ανακτόρου της Κνωσού σε έκταση. Έχει αρκετές ιδιομορφίες.
Η δυτική πτέρυγα ήταν προορισμένη για τη θεότητα. Εδώ ήταν το Κεντρικό Ιερό με θρανία και κόγχη για τα είδωλα και δεξαμενή καθαρμών. Δίπλα ήταν το θησαυροφυλάκιο, στο οποίο μέσα σε κιβωτιόσχημες θήκες φυλάσσσονταν μερικά μοναδικά τεχνουργήματα, κυρίως λίθινα ρυτά ποικίλων σχημάτων: κωνικά, ωοειδή κ.ά. Ξεχωρίζει ένα από ορεία κρύσταλλο. Κοντά στο ιερό ήταν οι Αποθήκες του, με πιθάρια, αγγεία και σκεύη διάφορα, δύο ελεφαντόδοντα και τάλαντα χαλκού. Δίπλα ήταν το Αρχειοφυλάκιο του ιερού, που περιείχε μαζί με διάφορα αγγεία και τις πήλινες πινακίδες του Γραμμικού Α συστήματος. Το ανατολικό τμήμα της δυτικής πτέρυγας περιλάμβανε μια Αίθουσα Τελετών, που ήταν υπόστυλη με περί στυλό φωταγωγό στο κέντρο, και δίπλα της μια άλλη Αίθουσα. Στην Αίθουσα Τελετών βρέθηκε το λίθινο ρυτό με ανάγλυφη παράσταση ιερού.
Το συγκρότημα στα Ν Δ. της δυτικής πτέρυγας καθώς και ο νότιος τομέας περιλάμβανε εργαστήρια.: χρωστικών ουσιών, αρωματοποιίας, λιθογλυφίας, ελεφαντουργίας και φαγεντιανουργίας.
Στο βόρειο τομέα ήταν τα υπηρεσιακά διαμερίσματα: μια μεγάλη τρίκλιτη αίθουσα θεωρήθηκε μαγειρείο και τραπεζαρία, ενώ στον όροφο της ήταν αίθουσα συμποσίων, όπως δείχνουν τα ευρήματα. Στα ανατολικό της ήταν οι αποθήκες.
Η ανατολική πτέρυγα περιλάμβανε τα βασιλικά διαμερίσματα κατοικίας. Το Μέγαρο του Βασιλιά ήταν μεγάλη αίθουσα με φωταγωγό, πολύθυρο μέγαρο και στοά. Δίπλα του ήταν το μικρότερο Μέγαρο της Βασίλισσας με κιονωτή κλιμακωτή είσοδο και φωταγωγό. Η Αίθουσα του θρόνου ίσως ήταν στον όροφο του Μεγάρου. Ανατολικά από τα βασιλικά διαμερίσματα είναι το συγκρότημα της Αίθουσας της Δεξαμενής. Η κυκλική δεξαμενή με διάμετρο 7 μ. ήταν στεγασμένη ίσως με περιστύλιο. Με σκάλα 8 βαθμίδων γινόταν η άντληση του νερού, ή κατέβαινε κανείς για να κάνει λουτρό, κατά τον ανασκαφέα. Στα Ν. της δεξαμενής είναι μια "Τυκτή Κρήνη'' υπόγεια τετράπλευρη με 15 σκαλοπάτια. Δίπλα στην Κρήνη είναι ένα κτιστό πηγάδι μέσα στο οποίο γίνονταν προσφορές. Εδώ βρέθηκε κύπελλο με ελιές.
Βόρεια από το Μέγαρο της Βασίλισσας ήταν ένα λουτρό κοσμημένο με κιονίσκους και τοιχογραφίες. Βόρεια από τη Δεξαμενή είναι μία αυλή, στην οποία έρχεται κανείς με ράμπα από το Δρόμο της θάλασσας. Σε χαμηλότερο επίπεδο Α από την αυλή ανασκάφτηκαν παλαιοανακτορικά κτίρια. Στην άκρη δίπλα στο δρόμο ήταν ο μεταλλευτικός κλίβανος.
Η πόλη και τα νεκροταφεία
Η μινωική πόλη της Ζάκρου εκτείνεται στους λόφους βόρεια και δυτικά από το ανάκτορο. Πλακόστρωτοι δρόμοι χωρίζουν τα σπίτια. Εδώ είναι οι οικίες Hogarth , που ανασκάφτηκαν στις αρχές του αιώνα.
Τα νεκροταφεία ήταν ταφικά σπήλαια στο Φαράγγι των νεκρών
Επάνω Ζάκρος
Στο δρόμο έξω από το χωριό στα Ν., στη θέση Κούκου Κεφάλι, ανασκάφτηκε μια μινωική αγροικία από το Γ. Σακελλαράκη. Ενδιαφέροντα ευρήματα είναι ένα πατητήρι σταφυλιών, τοιχογραφίες και πιθάρι με επιγραφή της Γραμμικής Α.