1. ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΔΩΝ
Μια χρησιμότητα των απολιθωμάτων είναι η τεκμηρίωση που δίνουν πάνω στην θεωρεία της εξέλιξης του Δαρβίνου. Έχουν βρεθεί χαρακτηριστικά απολιθώματα (σύμμεικτα) που δείχνουν οργανισμούς οι οποίοι αποτελούσαν μεταβατικά στάδια από την μια μορφή ζωής στην άλλη. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό απολίθωμα είναι η αρχαιοπτέριξ το οποίο έχει χαρακτηριστικά δεινόσαυρου και πτηνού και δείχνει ότι τα πτηνά προήλθαν από τους δεινόσαυρους.
Επίσης μέσω τον απολιθωμάτων μπορούμε να δούμε τους διάφορους δρόμους εξέλιξης που ακολούθησαν διαφορετικοί ή παρόμοιοι οργανισμοί. Έτσι μπορούμε μέσω απολιθωμάτων να διακρίνουμε την συγκλίνουσα και την αποκλίνουσα εξέλιξη.
Συγκλίνουσα εξέλιξη, έχουμε όταν τελείως διαφορετικοί οργανισμοί έχουν παρόμοια εξέλιξη στα εξωτερικά τους μορφολογικά χαρακτηριστικά λόγω της αναγκαιότητάς τους να προσαρμοστούν στο ίδιο περιβάλλον. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν οι εξής οργανισμοί: ο ιχθυόσαυρος (δεινόσαυρος), ο καρχαρίας (χονδριχθείς) και το δελφίνι (θηλαστικό) που παρόλο που τελείως διαφορετικοί οργανισμοί έχουν αναπτύξει ένα παρόμοιο υδροδυναμικό σώμα κατάλληλο για την προσαρμογή τους στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Αποκλίνουσα εξέλιξη, έχουμε όταν παρόμοιοι ή ίδιοι οργανισμοί λόγω της αναγκαιότητας να προσαρμοστούν σε διαφορετικά περιβάλλοντα από αυτά που ζούσαν αρχικά, αναγκάζονται να αλλάξουν τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά και να δώσουν νέους αντιπροσώπους. Τέτοιο παράδειγμα αποτελούν τα άλογα που ενώ οι απολιθωμένοι αρχικοί τους αντιπρόσωποι ζούσαν σε ένα δασώδες περιβάλλον και ήταν μικρόσωμοι και με τρία δάκτυλα σε κάθε πόδι, τα σημερινά άλογα έχουν προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον ανοιχτής πεδιάδας και είναι μεγαλόσωμα και με ένα δάκτυλο σε κάθε πόδι.
Συνήθως όταν υπάρχουν πολλά απολιθώματα από ένα είδος οργανισμού μπορούμε να διακρίνουμε τα στάδια εξέλιξής του και να κάνουμε αναπαράσταση του οργανισμού αυτού.
Αναπαράσταση ενός ιππάριου. Προγονική μορφή του σημερινού αλόγου , που έζησε πριν από 2 εκατομμύρια χρόνια στην Ελλάδα.