Επίπεδο ανάπτυξης των μαθητών - Χρόνος - μέθοδος
Οι μαθητές της Ε΄ τάξης, ηλικίας 10-11 ετών βρίσκονται, σύμφωνα με τον Piaget στο οριακό στάδιο μεταξύ της περιόδου των συγκεκριμένων συλλογισμών (7-11 ετών) και της περιόδου των τυπικών αφαιρετικών συλλογισμών (11 ετών και άνω). “Η νόηση αρχίζει να γίνεται πολυδιάστατη, ευέλικτη και συστηματική. Η σκέψη αρχίζει να χρησιμοποιεί τις νοητικές λειτουργίες του σταδίου των συγκεκριμένων συλλογισμών ενσωματωμένες σε νέες δομές που επιτρέπουν στους μαθητές να συλλογίζονται χωρίς να αναφέρονται άμεσα σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Αρχίζουν να βγάζουν συμπεράσματα από υποθέσεις χωρίς να αναφέρονται άμεσα στην πραγματικότητα που παρατηρούν. Μπορούν να εξαλείψουν πειραματικά ή νοητικά την επίδραση όλων των άλλων παραγόντων και να μεταβάλλουν συστηματικά μόνο τον παράγοντα του οποίου την επίδραση μελετούν”.
Ο Bruner πιστεύει ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα αν το γνωστικό υλικό τους προσφέρεται ή το προσεγγίζουν με διαδικασίες που αντιστοιχούν στο στάδιο ανάπτυξής τους.
Έχοντας υπόψη μας τα παραπάνω και θεωρώντας σχεδόν βέβαιο πως η μετάβαση των παιδιών στο στάδιο των τυπικών αφαιρετικών συλλογισμών δεν έχει ολοκληρωθεί (τουλάχιστον στα περισσότερα παιδιά) δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να αποκλείσουμε το συγκεκριμένο από τη διδασκαλία μας. Τα περισσότερα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν πολύ καλύτερα ότι συμβαίνει στον κόσμο, αν τους προσφέρουμε τη σχετική θεωρητική γνώση μέσα από συγκεκριμένη κατάσταση, μέσα από συνθήκες που μπορούν τα ίδια τα παιδιά να βιώσουν.
Η συγκεκριμένη ενότητα θα ολοκληρωθεί σε μια διδακτική ώρα, ίσως χρειαστούμε και λίγο περισσότερο για να εκτελέσουμε όλες τις εφαρμογές που θα αναφέρουμε εδώ και για να γίνει κατανοητή η ενότητα αυτή απ’ όλους τους μαθητές.
Το θέμα μας αναφέρεται στο μάθημα Ερευνώ το Φυσικό Κόσμο, Β΄τεύχος της Ε΄τάξης στην ενότητα Υδροστατικά και Αεροδυναμικά φαινόμενα.
Θα ακολουθήσουμε την ενεργητική μέθοδο διδασκαλίας, που αρμόζει στις Φυσικές Επιστήμες, παροτρύνοντας τους μαθητές μας να συμμετέχουν στην εκτέλεση των πειραμάτων και ενθαρρύνοντάς τους να συζητούν ελεύθερα τις παρατηρήσεις και τις ιδέες τους και να διατυπώνουν αυθόρμητα τις απόψεις, τις κρίσεις τους και τις αξιολογικές τοποθετήσεις τους. Με τον τρόπο αυτό θα οδηγηθούμε στην υλοποίηση των στόχων β, γ και δ που προαναφέραμε. Ο ρόλος μας εδώ είναι ιδιαίτερα σημαντικός και καθοριστικός.