Ο Μάρτσαλος ή το Μάρτσαλο είναι μια τοποθεσία ανάμεσα στο
Κεφάλι το Αγιοφάραγγο και αποτελείται από ένα φαράγγι μήκους 2 περίπου χιλιομέτρων και τα γύρω υψώματα που το περιβάλλουν. Οι πλαγιές του φαραγγιού αλλού είναι κάθετες και σε ορισμένα σημεία πιο ομαλές, ενώ στη μέση χωρίζονται από ένα ρυάκι. Αρχίζει από το βορρά και τελειώνει νότια στο Λιβυκό πέλαγος σε ένα μικρό αλλά καλό λιμάνι. Άλλωστε σ’ αυτό οφείλει και την ονομασία του. Μάρτσαλος στην αρχαία λατινική γλώσσα θα πει καλό λιμάνι. Το Μάρτσαλο ήταν σπουδαίο λιμάνι από τα μινωικά χρόνια, στην δε δυτική πλευρά της παραλίας ήταν ένας μινωικός λιμενικός οικισμός που ένα μέρος του ανασκάφτηκε πρόσφατα (1996) και τα ευρήματά του χρονολογούνται από το 18o-19ο αιώνα π.Χ. Στο μέσον περίπου του Φαραγγιού υπήρχε μια πηγή και πετρόχτιστη δεξαμενή όπου βρισκόταν το περβόλι.Η σπηλαιώδης
κατακόμβη - εκκλησία πρέπει να υπήρχε εκεί από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και μάλιστα επί των διωγμών των Χριστιανών να χρησιμοποιήθηκε σαν κατακόμβη εκκλησία. Δεν γνωρίζομε τι μεσολάβησε και η εκκλησία αυτή εγκαταλείφθηκε με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν κατολισθήσεις να κλεισθούν τόσο η είσοδος όσο και ο τρούλος της με βράχους και η εκκλησία να ξεχαστεί τελείως μέχρι τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα επί ηγουμενίας Γερασίμου Μανιδάκη που ένα απρόοπτο περιστατικό την έφερε εις φως. Κατά την περίοδο αυτή ένας από τους βοσκούς του μοναστηριού ήταν και ο Λαμπάκης (Γεώργιος;) από το χωριό Γυαλομονόχωρο που βρίσκεται νότια της μονής της Οδηγήτριας ερειπωμένο σήμερα. Ο Λαμπάκης λοιπόν, χωρίς να το ξέρει, καθόταν στον τρούλο της σπηλιάς πάνω στις πέτρες και έραβε τα στιβάνια του και ταυτόχρονα έβλεπε και τα πρόβατά του. Κάποια στιγμή του πέφτει το σουβλί ανάμεσα στις πέτρες και στην προσπάθειά του να το βρει άρχισε να παραμερίζει τις πέτρες μέχρι που κάποια στιγμή βρέθηκε μπροστά σε μια τρύπα που δεν ήταν άλλος από τον τρούλο της εκκλησίας. Έριξε μια πέτρα μέσα στην τρύπα και κατάλαβε ότι από κάτω βρισκόταν μια σπηλιά και με αυτόν τον τρόπο ανακαλύφθηκε η εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Παναγία.