| ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ |
Στο 2ο βιβλίο ο Θουκυδίδης στα κεφ. 35 - 46 μας δίνει τον Επιτάφιο λόγο του Περικλή που εκφώνησε για τους νεκρούς του 1ου έτους του Πελοποννησιακού πολέμου.
Ο λόγος αυτός αποτελεί το εγκώμιο της Αθήνας, της δημοκρατίας και έμμεσα του ίδιου του Περικλή. Ξεκινάει από έναν έπαινο για τη νομοθεσία που προνόησε να τιμώνται οι νεκροί του πολέμου. Εγκωμιάζει τους προγόνους και τους πατέρες. (βιβλ. 2ο, κεφ. 36)
Κατόπιν εξαίρει το πολίτευμα που δε ζηλεύει τους θεσμούς των άλλων, αλλά ότι της Αθήνας είναι παράδειγμα για πολλούς. Αυτό το πολίτευμα με τις γενικές του αρχές, το γενικό πνεύμα, η ιδεολογία που διαμορφώνει, την όλη ζωή δημόσια και ιδιωτική, δεν μπορεί να είναι άλλο παρά η δημοκρατία.
Παραπέρα εξαίρει τις πολιτιστικές χαρές που παρέχει η πόλη, την ανδρεία των πολιτών και την ανατροφή των νέων, καθώς και το πως ετοιμάζονται για τον πόλεμο. Ιδιαίτερα περιγράφει, πως οι Αθηναίοι, φιλόκαλοι και φιλοσοφημένοι, χωρίς να θεωρούν απαραίτητη την πολυτέλεια και χωρίς μαλθακότητα είναι όλοι ενεργοί πολίτες, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε ασχολία τους. Θεωρούν άχρηστους τους πολίτες εκείνους που δεν έχουν γνώμη για τα κοινά.
Είναι φανερό λοιπόν ότι ο Επιτάφιος είναι ένα λαμπρό εγκώμιο προς την Αθήνα, προς τη δημοκρατία, και έμμεσα προς την ίδια την πολιτική του Περικλή. Γι' αυτό οι τύραννοι μισούν τον Επιτάφιο και κατά καιρούς απαγορεύτηκε η διδασκαλία του στα σχολεία, προβάλλοντας σε ιδεώδες πολίτευμα αυτό της Σπάρτης.